Name: Tegenlicht in de klas
Uploaded: 2022-12-14T00:00:00+01:00
Duration: 9 min 39 s
Description: Na de Tweede Wereldoorlog is de Europese Unie opgericht, mede om te voorkomen dat er ooit nog oorlog zou worden gevoerd in Europa. Maar oorlogen zijn er daarna wel geweest en blijven ook komen. Hoe kan de EU dat voorkomen?

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Tegenlicht in de klas

VPRO

Bewerkte afleveringen van het VPRO-programma Tegenlicht, voor de vakken maatschappijleer, aardrijkskunde, economie, biologie, techniek en scheikunde/NLT.

Programmaheaders

Programmalogo's

VPRO Tegenlicht

Na de Tweede Wereldoorlog is de Europese Unie opgericht, mede om te voorkomen dat er ooit nog oorlog zou worden gevoerd in Europa. Maar oorlogen zijn er daarna wel geweest en blijven ook komen. Hoe kan de EU dat voorkomen?

Internationale ontwikkelingen

Landen en grenzen

De Europese Unie nu en in de toekomst

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Examenvideo's bij economie (vmbo) over internationale ontwikkelingen. Eindtermen: Europese Unie, ontwikkelingsproblematiek en Nederland als open economie.

Veel mensen in Europa en de VS zijn ervan overtuigd dat de democratische, kapitalistische wereldorde die hier is opgebouwd het beste is voor de hele wereld. Maar dat beeld wordt niet door iedereen gedragen. De economie van China groeit snel en het zal niet lang meer duren of deze autocratisch geleide grootmacht streeft de VS, de grootste economie van de wereld van dit moment, voorbij. En in China wordt heel anders gedacht over kapitalisme en democratie.

China, een nieuwe economische wereldmacht

EenVandaag in de klas

In 2002 wordt de euro geïntroduceerd als betaalmiddel, nadat daar jarenlang over is onderhandeld. Twee Nederlandse topambtenaren blikken terug op de invoering van de euro en vinden dat er op de plannen en de voorbereiding wel wat aan te merken is.

Was de euro wel zo'n goed idee?

In de haven van Rotterdam liggen gigantische containerschepen. Ze zijn over de hele wereld gevaren om spullen te brengen in containers. Veel schepen varen ook door belangrijke kanalen, zoals het Suezkanaal in Egypte en het Panamakanaal.

Nieuwsuur in de klas

Belangrijke kanalen voor de wereldhandel

De handel in de wereld loopt niet meer zo gesmeerd als een paar jaar geleden. Klimaatproblemen, oorlogen en een wereldwijd virus lijken ons wakker te schudden. Is het traditionele handelssysteem wel toekomstbestendig?

De toekomst van de internationale handel

Vroeger bepaalden Europese boeren zelf hoeveel melk ze aan de fabriek leverden. Maar ze produceren veel meer, dan we gebruiken. De melk moet dus buiten Europa verkocht worden.
Maar melk uit Europa is duurder dan die uit andere landen en dat is natuurlijk lastig voor de verkoop. Daarom besluit de EU te helpen. De boeren krijgen extra geld, dat heet subsidie. Zo kunnen ze hun melk toch op de wereldmarkt verkopen.
Door de subsidies lopen de kosten uit de hand. Daarom voert de EU het melkquotum in. De Europese Unie bepaalt vanaf dat moment hoeveel een boer maximaal mag verkopen. Gaat hij over zijn maximum heen, dan moet ie een boete betalen.

Melkquotum

Melkboeren in de Europese Unie mogen een bepaalde hoeveelheid melk verkopen aan fabrieken. Anders moeten ze een boete betalen.

Een strenge regel voor melkboeren

Consumenten bestellen graag hun spullen online. Vooral Chinese webshops als AliExpress zijn populair. Maar winkeliers in Nederland maken zich zorgen. Om hun inkomsten, maar ook om de veiligheid.

Online shoppen in China 

EenVandaag in de klas 

Als je mensen gaat verplichten iets te doen wat ze eigenlijk niet leuk vinden om te doen, dan bereik je precies het tegenovergestelde, dan bereik je ongelukkige mensen.
Gert-Jan van Bijnem is jarenlang vrijwillig werkloos geweest. Door zijn bijstandsuitkering kon hij zich concentreren op onbetaald werk waar de maatschappij volgens hem behoefte aan had zoals het maken van een muurkrant. Omdat hij weigerde mee te doen aan een re-integratieproject van de Gemeente werd zijn uitkering stopgezet. Inmiddels heeft hij van zijn hobby, glas in lood, zijn beroep gemaakt en verdient hij met zijn bedrijfje genoeg om van te leven.
Ik zou iedereen een basisinkomen geven, dat geld is er, want dat komt vrij omdat je elke vorm van controle kun je afschaffen. Iedereen krijgt gewoon dat geld, of je nou werkt of niet. Maar ook heel veel mensen kunnen gewoon echt dat doen wat ze graag willen. De hele dag tekenen of de hele dag vissen voor mijn part, of het maakt niet uit, als mensen er maar gelukkig en blij van worden. En ik ben ervan overtuigd, dat de wereld er dan heel anders uit zou zien. En ik ben er ook van overtuigd, dat al het werk gedaan blijft worden. Iemand die rotwerk heeft, die moet je veel meer betalen. Dus als iemand veel geld wil hebben, gaat hij vanzelf dat rotte werk doen.
Mijn levensmotto is: als je doet wat je leuk vindt hoef je je hele leven niet te werken. Dat is mijn levensmotto.

Het idee van de basisuitkering

Ex-'bewust-werkloze' Gertjan van Beijnum is voorstander van de invoering van een basisuitkering voor iedereen.

Een basisuitkering voor iedereen?

Water, voedsel, kleding, huisvesting en gezondheidszorg. Het zijn de primaire levensbehoeften. Als je daar niet in kunt voorzien, dan leef je, volgens de definitie van de Verenigde Naties, in armoede. Bij armoede denken we vaak aan schrijnende beelden van arme mensen en daklozen in het buitenland. Voor velen een ver van mijn bed show. Maar kent Nederland ook armoede?

“Nederland kent armoede. Ja. Bij armoede denk je aan kindertjes die op blote voeten de vuilnisbelten afstruinen en kindertjes die geen kleren hebben, en opgezette buikjes hebben in Afrika. Daar denk je aan als je het over armoede hebt. En dat beeld is in Nederland niet van toepassing. Maar armoede is er echt wel.”

Wat zeggen de cijfers over armoede in Nederland? Het rapport Armoedesignalement van december 2011 geeft het volgende te zien: in 2010 hadden 1 miljoen mensen 998 euro of minder per maand te besteden. We noemen dit de armoedegrens of het niet-veel-maar-toereikendcriterium. In 2011 stijgt dat aantal met 70.000. De verwachting is dat daar in de loop van 2012 nog eens 55.000 mensen bijkomen. Eind 2012 leven er 1.134.000 miljoen mensen onder de armoedegrens.

“Arm zijn in Nederland is niet meer voor je eigen gezin kunnen zorgen. Je kind niet meer naar school kunnen sturen op zijn verjaardag omdat je geen geld hebt om te kunnen trakteren en al helemaal niet om een verjaardagsfeestje te kunnen geven. Altijd maar tweedehands dingetjes moeten scharrelen, daar is niks mis mee, maar op de lange duur met een kapotte wasmachine zitten en geen nieuwe kunnen kopen, armoede is ook sociale armoede, geen contacten meer, geen sociale contacten, niet meer naar je familie op verjaardagen kunnen omdat je nooit iets mee kan nemen of omdat je de reis niet eens kan betalen. Dat is armoede in Nederland, een totaal ander beeld, maar het is er echt. We hebben voedselbanken in ‘t Gooi, we hebben voedselbanken in Wassenaar, het zit echt overal. Het zijn echt niet alleen de achterstandswijken in de grote steden. Allang niet meer.”

Als je niet veel hebt, krijg je ondersteuning. In Nederland hebben we een sociaal vangnet. De uitvoering daarvan ligt bij de lokale overheden. 

“Over het algemeen is het heel goed geregeld in Nederland. Maar waar geen oog voor is, dat is voor die plekken waar het niet goed loopt. Er is een zorgstelsel inderdaad, iedereen kan een uitkering krijgen. Ja, dat kan wel, maar dan moet je ‘m wel krijgen! En dat gebeurt niet altijd. Niet aansluitend, ik bedoel hè: als je een eigen huis hebt, dan zeggen ze “Ga je huis eerst maar verkopen en eerder hoef je niet aan te komen kloppen.” Je wordt van het kastje naar de muur gestuurd voor hulp.Er is gewoon een groep die tussen wal en schip in valt.
Het grootste misverstand is wel, dat het allemaal luie donders zijn die niks anders te doen hebben dan met hun luie kont op de bank en een biertje naast zich, en een zak chips naar de televisie kijken, maar dat is dus allang niet meer zo. Wij komen mensen bij ons tegen, de doorsnee van de samenleving. Mensen die goede banen hebben gehad, maar door reorganisatie of een faillissement van een bedrijf gewoon volkomen in de problemen zijn gekomen.”

“Ik kreeg te maken met een scheiding wat niet mijn keuze was, maar waardoor ik wel heel erg in de problemen ben gekomen, zowel emotioneel als financieel. Ik werkte en ik werd ziek doordat, ja, de man weg is gegaan. En ik had zo’n jaarcontract, dus dat werd niet verlengd. Dus ik ging naar het UWV, maar dan de ziektewet. Nou, dat is dan maar gebaseerd op een heel klein bedrag waar je van rond moet komen. Soms 10 euro per week of 15 euro per week en daar moest je dan je boodschappen van halen. Nou, dat is geen doen! Ik heb geen auto meer. De auto is weg. Een klein cadeautje voor je kleinkinderen kopen. Dat zit er niet in. De huursubsidie, de toeslagen, die krijg ik nu dit jaar niet meer, want het bleek dat ik vorig jaar teveel heb gehad, omdat er, toen ik huursubsidie ging aanvragen, hebben ze een schatting gemaakt van het inkomen, maar dat bleek dus hoger omdat ik een halfjaar had gewerkt en een halfjaar ziekte-uitkering. Dus ja, dat moet terug. 
En daarvoor ga ik naar de gemeente toe om te kijken of ik toch in een soort schuld-hulp-lening terecht kan komen.”

“Wij kijken niet naar wat voor inkomen iemand heeft, want wij zien dat mensen met een inkomen van netto 5000 euro evengoed in de problemen kunnen komen als iemand met een inkomen van 900 euro per maand. Wij kijken dus naar wat iemand overhoudt aan leefgeld na aftrek van alle vaste lasten. En we kijken dan wel heel strikt naar wat die vaste lasten zijn. Om een voorbeeld te noemen: als iemand autoverzekeringen/wegenbelasting opgeeft, dan willen wij wel weten waar die auto voor nodig is. En of dat zo noodzakelijk is. Een vaste telefoonlijn en één of twee mobiele abonnementen komt er bij ons niet door.”

Armoede in Nederland

Bij armoede denk je al snel aan ontwikkelingslanden, maar ook Nederland kent armoede. Hoe komt dat? En wat voor hulp kun je krijgen als je onder de armoedegrens zit? 

Wat betekent het om arm te zijn in Nederland?

Nederland van boven in de klas

De bollenvelden in het Westland staan in bloei. Nederland is dan ook bekend om z’n bloemen. Maar misschien nog meer om de handelsgeest. En niet voor niets, want zestig procent van de wereldhandel in bloemen gaat via Nederland. Ook andere industrieën, zoals de scheepsbouw, doen het goed in Nederland. Nauwkeurigheid en goede verzorging zorgt voor bloei, voor welvaart en geluk. Maar we moeten altijd alert blijven voor het verval.

Bloei

Bedrijven kopen goederen en diensten bij leveranciers in en maken hiervan eindproducten met behulp van productiefactoren als kapitaal, arbeid, ondernemerschap en natuur. De eindproducten worden vervolgens verkocht. Het verschil tussen inkoopprijs en omzet heet toegevoegde waarde. Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product. Bedrijven investeren door kapitaalgoederen te kopen. Als je de afschrijvingen daarvan optelt bij het binnenlands product krijg je het bruto binnenlands product, het BBP.
Hierin zijn ook alle afschrijvingen op kapitaalgoederen, zoals machines, en alle ambtenarensalarissen meegeteld. De overheid levert namelijk goederen en diensten waar je geen verkoopprijs aan kunt hangen


Wat is het Binnenlands Nationaal Product?

Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product.

De toegevoegde waarde van alle bedrijven

Kost dat superleuke truitje dat je zag maar 20 euro? Grote kans dat het dan niet duurzaam gemaakt is. Onlangs bleek dat Syrische vluchtelingen en hun kinderen uitgebuit worden in Turkse kledingfabrieken. Linda bespreekt met Gisele Azad van kledingmerk Nirou en Tara Scally van de Schone Kleren Campagne hoe we dit soort wantoestanden tegen kunnen gaan.

Rauwkost

Een shirtje dat in de winkel maar 20 euro is? Grote kans dat het dan niet duurzaam gemaakt is. Onlangs bleek dat Syrische vluchtelingen en hun kinderen uitgebuit worden in Turkse kledingfabrieken. Wat is duurzame kleding en hoe kun jij meedoen? Youtuber Linda de Munck spreekt met Gisele Azad van kledingmerk Nirou en Tara Scally van de Schone Kleren Campagne over hoe we dit soort wantoestanden tegen kunnen gaan. 

Wat is duurzame kleding?

Wanneer het met een bedrijf niet goed gaat, zal het proberen kosten te besparen. Daardoor worden vaak mensen ontslagen. Deze mensen zijn dan werkloos en moeten weer opnieuw gaan zoeken naar een baan. Als je werkloos bent kun je terecht bij het UWV. Voor een uitkering en om een nieuwe baan te vinden door te solliciteren. Als een werkgever jou dan wil aannemen,
Kun je weer aan het werk.

Werkloos

Als je wordt ontslagen zit je gelukkig niet meteen zonder geld. Het is wel aan te raden snel op een nieuwe baan uit te gaan. Daar kun je hulp bij krijgen! 

Het UWV helpt je aan nieuw werk

Al sinds jaar en dag wordt er op aarde gevochten. En dan niet alleen om de laatste appel op de fruitschaal, maar ook op grote schaal: OORLOG.
Toen de Eerste Wereldoorlog eenmaal voorbij was werd de Volkenbond opgericht. Dat eeeeh, ging toch niet helemaal goed, de Volkenbond viel uit elkaar en we kregen de Tweede Wereldoorlog te verduren. En toen die ellende eenmaal achter de rug was werden de Verenigde Naties opgericht, om als beschaafde en intelligente landen onder elkaar conflicten op te lossen door te praten. Diplomatie! Geen kogels, maar babbels.
Inmiddels zijn 193 landen lid van de Verenigde Naties, en dat zijn eigenlijk alle landen ter wereld behalve Luilekkerland en kookeiland. Wanneer er toch ergens oorlog dreigt te komen, dan is dat een zaak voor de VN-Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad kan sancties instellen tegen landen, en zelfs militair ingrijpen. En dan komen de blauwhelmen in actie.
Ondanks de Verenigde Naties zijn er sinds 1945 toch nog talloze grote en kleine conflicten geweest in de wereld. Maar daarom is het maar goed dat we de VN hebben. Want hoe harder honden blaffen, hoe minder ze bijten. 

Clipphanger

Als er ergens op de wereld oorlog dreigt, grijpt de VN in. Niet met wapens, maar met diplomatie.

Waarom is de VN opgericht?

Nederland steunt armere landen met ontwikkelingshulp. Maar er is kritiek op de keuzes die soms worden gemaakt. De minister en een hoogleraar vertellen over de keuzes die er zijn.

Kritiek op ontwikkelingshulp

Grondstoffen als lithium en neodynium zijn onmisbaar in veel moderne toepassingen, zoals elektrische auto’s en windmolens. Veel van de wereldwijde behoefte aan metalen komt uit mijnen in China. Europa wil minder afhankelijk worden van China en is dus op zoek naar eigen mijnen.

Aardmetalen uit Europa

Consument en markt

VMBO examenvideo's bij economie over internationale ontwikkelingen.

Economie examen: internationale ontwikkelingen

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.